Η Λήμνος στο ζωγραφικό κόσμο του Ράλλη Κοψίδη

   Στα εφηβικά μου χρόνια ήρθε στα χέρια μου ένα αριστούργημα. Ήταν το «Τετράδιο του γυρισμού», ένα βιβλίο με κείμενα και έργα του Ράλλη Κοψίδη.
   Παρατηρώντας τις νοσταλγικές του ζωγραφιές, γνώριμα στοιχεία ήρθαν στο μυαλό μου. Το κάστρο της Μύρινας κυρίαρχο και μαζί με αυτό σχέδια και μορφές βγαλμένα μέσα από τα σπλάχνα του τόπου μου. Η θάλασσα, η νοσταλγία μιας άλλης εποχής που δεν είχα την τύχη να ζήσω, αλλά είχε αφήσει πίσω τα σημάδια της στα σπίτια, στους δρόμους, στις αφηγήσεις των ανθρώπων, στα αντικείμενα... 

Από το παράθυρό μου τότε είχα την τύχη να βλέπω το Κάστρο σε όλο το μήκος του. Ξεχώριζα ακόμα και τα δέντρα, έβλεπα τις πολεμίστρες με φόντο το ρόδινο φως του ηλιοβασιλέματος. Τα Τετράδια του Γυρισμού ήταν οι ίδιες εικόνες με το μάτι του καλλιτέχνη.Ήταν για μένα μια αποκάλυψη.

  Ο Ράλλης Κοψίδης, μαθητής του Φώτη Κόντογλου, ποτέ δεν διεκδίκησε για τη ζωγραφική του δάφνες πρωτοπορίας. Παρέμεινε πάντα προσηλωμένος στη βυζαντινή τέχνη και τους τρόπους των λαϊκών καλλιτεχνών. Η τέχνη του όμως είχε το δικό της ύφος και ήθος, γι' αυτό συγκαταλέγεται στους σημαντικούς Ελληνες ζωγράφους. 

  Ο ζωγραφικός κόσμος του Ράλλη Κοψίδη βυθίζεται στο παρελθόν της Ελλάδας, γιατί δεν μπορεί να αντέξει το θλιβερό παρόν. Οι πίνακές του είναι μικρές δοκιμές αυτογνωσίας για την οδύνη μπροστά στο γκρέμισμα των παλιών αξιών. «Οταν πρόκειται για τη ζωγραφική, τα λόγια φεύγουν μέσα από τ' χέρια μου. Πετούν σαν σιωπηλά πουλιά και χάνονται μακριά», ήταν μια φράση του. Οταν τον ζητούσαν να γράψει για τη ζωγραφική, αντιδρούσε με το «Εμπα μες στην καρδιά της σιωπής γιατί αυτό είναι ζωγραφική».

  Το ταλέντο, του γεννημένου το 1929 στο Κάστρο της Λήμνου -με καταγωγή από την Αλεξανδρούπολη-, φάνηκε από νωρίς. Το 1949 το ζωγραφικό πάθος του υπόκειται στο «πάγωμα» της συστηματοποίησης των σπουδών. Αρχικά με τον Ανδρέα Γεωργιάδη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Μετά πέφτει στα καλά χέρια του Φώτη Κόντογλου (1953 - 1959), με τον οποίο συνεργάζεται στην εικονογράφηση εκκλησιών. Ο Ράλλης Κοψίδης θα σφραγιστεί από τον μεγάλο δάσκαλο τόσο πνευματικά όσο και δημιουργικά.

   Την πρώτη ατομική του έκθεση την οργάνωσε το 1958 στην γκαλερί «Τέχνη». Από τότε πυκνά συχνά παρουσίασε έργα σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό (Κολονία, Καμερούν, Δουβλίνο, Βρυξέλλες). Το αποκορύφωμα ήρθε με τη μεγάλη αναδρομική του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη το 1989. Σημαντικό μέρος της προσφοράς του ήταν η αγιογράφηση εκκλησιών στον ελλαδικό χώρο και σε πόλεις της ελληνικής Διασποράς.

  Από το 1972 έως το 1974 ασχολήθηκε με την έκδοση του περιοδικού «Κάνιστρο». Στις σελίδες του τυπώθηκαν οι συγγραφικές και καλλιτεχνικές εμμονές του: το Αγιον Ορος, η Αίγινα, τα παραδοσιακά ελληνικά σπίτια, ο Καραγκιόζης, ο Νασρεντίν Χότζας, η λαϊκή ζωγραφική και μεταλλοτεχνία.

Είχε γράψει και εικονογραφήσει τα βιβλία: «Σταυροί στον Αθωνα», «Εξοχή», «Το Αδυτον», «Μάνη η Πολύπυργος», «Σπίτια ελληνικά», «Ρακένδυτοι», «Κάστρο Ηλιόκαστρο», «Τα κουρσούμια και άλλα ιστορήματα», «Στα μπάζα του Λαυρίου», «Το Τετράδιο του Γυρισμού». Επίσης είχε φιλοτεχνήσει τα σχέδια για το βιβλίο του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου «Επί πτίλων αύρας νυχτερινής. Πέντε κείμενα για τον Παπαδιαμάντη».

  Θα κλείσουμε με απόσπασμα από το πεζό του Ράλλη Κοψίδη «Η σκοτεινή οπτασία»: «Στη ζωή μας είναι κάποιες μέρες σφραγισμένες που δεν ξεχνιούνται. Είναι κάτι νύχτες που άφησαν πύρινα σημάδια. Ο καιρός περνά κι η θύμησή τους είναι αγκάθι που ματώνει. Τα σκοτεινά νέφη δεν φεύγουν. Και το γέλιο του Αρχέκακου αντηχεί συχνά παγερό». 

Πηγές: Ελευθεροτυπία, Καθημερινή